Kaat en Tijhuis Orgelmakers  Neringstraat 8 | 8263BG Kampen | tel: 038 - 33 33 797 | info@kaatentijhuisorgelmakers.nl   
Klik hier om terug te gaan1908 Rotterdam-Overschie Grote kerk

Orgelconcert 29-05-2010 16:30 uur in de Grote kerk van Rotterdam-Overschie door Everhard Zwart. Zie Poster.

Gegevens open dag op 16 mei 2009
Voor meer informatie rond de open dag op 16 mei 2009 zie bijgaand document.

Gegevens ingebruikname
Ingebruikname van het door Kaat en Tijhuis gerestaureerde van de Klei orgel (1910) in de Grote kerk te Overschie.
Het orgel is feestelijk in gebruik genomen op zaterdag 21 maart 2009.
- Van 14.00 uur tot 15.00 uur was er gelegenheid om het orgel en de kerk te bezichtigen.
- Vanaf 15.00 uur ontvangst met koffie/thee, waarna om 15.30 uur het officiële gedeelte begon.
Orgelmaker Menno Kaat en orgeladviseur Peter van Dijk presenteerden het orgel in woorden en klanken. Na de overdracht gaven de organisten Jan Teeuw en Kees Dost een concert. Na afloop werd er een glas geheven op dit bijzonder fraaie en geslaagde resultaat.
Wij nodigen u van harte uit nader kennis te maken met het gerestaureerde instrument.
Voor de ingebruikname is ook een flyer gemaakt


Foto's van en in de kerk van Overschie: Piet van Hoogdalem
Foto's in de werkplaats: Kaat & Tijhuis

Overschie heeft een prachtige kerk met een goede akoestiek die anno 1901 herbouwd werd, nadat de vorige kerk door brand verwoest was, daarbij bleef alleen de toren behouden.
De kerk heeft veel overeenkomsten met de voormalige Koninginnekerk aan de Boezemsingel, die door dezelfde architect ontworpen werd.
Het orgel werd in 1908 opgeleverd door de fa v.d. Kley, orgelbouwer te Rotterdam.
Het contract vind U onderaan deze pagina.

Het ontwerp van de orgelkas is tot stand gekomen in samenwerking met het archtectenbureau Hooijkaas.
Het orgelfront bestaat uit een gedeelde middentoren of middenfront met aan weerskanten 2x2 vlakke pijpvelden, geflankeerd door twee pedaaltorens of zijronden.
De tussenvelden bestaan geheel uit niet-sprekende of stomme pijpen evenals de bovenste pijpen van de middentoren.
Uit enige fraai getekende voorstudies (van Meiske?) heeft men gekozen voor een sierlijke variant, mooi passend binnen de ronding van de spitsboog boven de orgelgalerij.
De middentoren en de beide zijtorens zijn aan de bovenzijde stijlvol afgewerkt met houten bekroningen. Ze lopen aan de onderzijde uit in hol gebogen houten consoles op stenen engelenkopjes. Links en rechts wordt het orgelfront geflankeerd door balustrades, op dezelfde wijze uitgevoerd als het doophek.

Hieronder ziet U de ontwerptekening

Het orgel is door Laukhuff in Weikersheim (Duitsland) gebouwd op bestelling van van der Kley. Van der Kley verzorgde de plaatsing van het instrument in de kerk.
Het orgel werd gebouwd volgens het pneumatische systeem en had bij de oplevering 30 stemmen verdeeld over twee klavieren (hoofdwerk en zwelwerk) en pedaal.

Op 12 mei 1910 werd het orgel ingewijd met een concert, gegeven door de organist van de Grote Kerk te Overschie , de heer Joh. G.C. Gredt, hij was sinds 1908 organist.

Oorspronkelijke dispositie:



Hoofdwerk

Bovenwerk

Pedaal

Bourdon 16

Holpijp 8

Prestant 16

Prestant 8

Viola 8

Bourdon 16

Roerfluit 8

Voix Celeste 8

Octaaf 8

Octaaf 4

Salicet 4

Violon 8

Quint 3

Roerfluit 4

Octaaf 4

Octaaf 2

Gemshoorn 2

Fagot 16

Cornet 5 sterk

Carillon 3 sterk

Trombone 8

Mixtuur 4 - 5 sterk

Dulciaan 8

 

Trompet 8

 

 






Manuaalkoppel, pedaalkoppel - hoofdwerk, pedaalkoppel - bovenwerk
tremulant.
Klavieromvang c - f3, Pedaal C - d1



In de loop van de jaren is het orgel door diverse orgelbouwers onderhouden, waarbij het orgel soms is aangepast aan de ideeën van die tijd. Dit is niet altijd ten goede aan het orgel gekomen.
In 1949 vond onder leiding van de toenmalige organist van de Grote Kerk André Verwoerd een ingrijpende restauratie door Vermeulen plaats waarbij het orgel aangepast werd naar de neo-barok inzichten van die tijd. Een behoorlijk aantal pijpen zijn van plaats verwisseld. Een aantal registers werd samengesteld met pijpwerk uit verschillende registers.
De strijkers uit het orgel werden verwijderd c.q. ten dele verplaatst binnen het orgel.

Dispositie na deze wijzigingen:

Hoofdwerk

Bovenwerk

Pedaal

Prestant 16

Roerfluit 8

Prestant 16

Prestant 8

Viola 8

Subbas 16

Holpijp 8

Celeste 8

Octaaf 8

Octaaf 4

Prestantfluit 4

Octaaf 4

Quint 3

Holquint 3

Fluit 2

Octaaf 2

Woudfluit 2

Fagot 16

Cornet 4 sterk

Terts 1 3/5

Trombone 8

Mixtuur 4 - 5 sterk

Dulciaan 8

 

Trompet 8

 

 


Wijzigingen door Tiggelman in 1981
De Salicet is vervangen door een nieuwe Roerfluit 4’ in een afwijkende factuur en de beide strijkers zijn toen afgesneden. De Viola werd Prestant 4’ en de Celeste
Quint 1 1/3’.

Dispositie na deze wijzigingen:



Hoofdwerk

Bovenwerk

Pedaal

Prestant 16 discant

Holpijp 8

Prestant 16

Prestant 8

Prestant 4

Subbas 16

Roerfluit 8

Roerfluit 4

Octaaf 8

Octaaf 4

Quintfluit 3

Octaaf 4

Quint 3

Woudfluit 2

Fluit 2

Octaaf 2

Terts 1 3/5

Fagot 16

Cornet 4 sterk

Quint 1 1/3 discant

Trombone 8

Mixtuur 4 - 5 sterk

Dulciaan 8

 

Trompet 8

 

 


Onbekende tijdstippen:

Ook werd er een nieuwe motor geplaatst omdat de oude "op" was.
De membramen van het orgel zijn vernieuwd door René Nijsse uit Wolphaertsdijk, daarbij heeft hij tevens een aantal pijpen, die ooit omgewisseld zijn tussen de Gemshoorn 2 en de Terts 1 3/5 op hun plaats gezet en bijgeïntoneerd.

Anno 2007 (bijna 100 jaar later) is een ingrijpende restauratie noodzakelijk om het orgel voor het nageslacht te behouden, en opnieuw 100 jaar mee te laten gaan.
In samenwerking met de beide organisten en een adviseur van monumentenzorg is een restauratie plan opgesteld.
Daarbij is uitgegaan van de dispositie zoals deze in 1908 was. Gelukkig is veel van het pijpwerk in het orgel aanwezig, een aantal pijpen zullen aan de hand van deze pijpen berekend en opnieuw bijgemaakt worden.
Een aantal orgelbouwers heeft het orgel bekeken en offerte uitgebracht. De keuze is daarbij gevallen op de Firma Kaat en Tijhuis uit Kampen.
Deze firma heeft het orgel in juni 2007 gedemonteerd.

Bij deze restauratie zullen een aantal stemmen die voorheen in het orgel aanwezig waren opnieuw bijgemaakt worden. Het orgel wordt als monument beschouwd en zal om die reden ook pneumatisch blijven, wél  wordt de toevoer van wind naar de speeltafel gewijzigd, waardoor een snellere aanslag bevorderd wordt.

Huidige dispositie:



Hoofdwerk

Zwelwerk

Pedaal

Prestant 16 disc.

Holpijp 8

Prestant 16

Prestant 8

Prestant 4

Subbas 16

Roerfluit 8

Roerfluit 4

Octaafbas 8

Quint 2 2/3

Nasard 2 2/3

Octaaf 4

Octaaf 2

Gemshoorn 2

Fluit 2

Mixtuur III-IV st

Terts 1 3/5

Fagot 16

Cornet V

Quint 1 1/3

Dulciaan 8

Trompet 8

Terts 1 3/5

 

 

Dulciaan 8

 


Koppels
:
HW-ZW
Pedaal-HW
Pedaal-ZW
Tremulant (werkt op het hele orgel)
Vaste combinaties: P MF F T

 



Beschrijving restauratie:

Na de restauratie zal de dispositie er als volgt uitzien:



Hoofdwerk

Bovenwerk

Pedaal

Prestant 16

Holpijp 8

Prestant 16

Prestant 8

Viola 8*

Subbas 16

Holpijp 8

Celeste 8

Octaaf 8

Octaaf 4 Prestant 4

Violon 8
Fluit 4 Roerfluit 4

Octaaf 4

Quint 3

Nasard 3

Bazuin 16

Octaaf 2

Gemshoorn 2

Trombone 8

Mixtuur IV

Carillon III  

Trompet 8

Dulciaan 8  

De pijpen worden weer zoveel mogelijk op hun oorspronkelijke plaats gezet. Doordat de roosters grotendeels bewaard zijn gebleven en niet ingrijpend zijn gewijzigd of vernieuwd is dit alsnog redelijk eenvoudig te realiseren.
In het onderstaande overzicht staat de dispositie na restauratie met daarin opgesomd de registerbenamingen en de herkomst van het pijpwerk.
In deze grotendeels gereconstrueerde dispositie ontbreekt dan alleen nog de Salicet 4’. Hiervoor is een Nasard 3’in de plaats gekomen.



Hoofdwerk

 

Prestant 16’

1910/2008. C1-gis2 was Fis –d1 Cello 8’van het pedaal, afgesneden, rollen en freins verwijderd.
Mensuren komen overeen met de oorspronkelijke Prestant 16’. Deze pijpen als Prestant 16’handhaven. Hoogste 9 pijpen hebben een afwijkende factuur. Deze vervangen door beter passende pijpen uit voorraad.
Mensuur uitwendig: c1 67 c2 43 c3 29 f3 25
Deze worden geplaatst op een nieuwe supplementslade tegen het front. Deze lade wordt pneumatisch aangestuurd met een koperconduct vanuit het relais van de Hoofdwerklade. Deze nieuwe lade wordt voorzien van 24 extra kegels zodat er alsnog een transmissie gemaakt kan worden naar C-h0 van de Prestant 16 van het pedaal voor de onderste 2 octaven . De mensuurbreuk op c1 wordt aanvaardbaar geacht.

Prestant 8’

1910 C-H in front, rest op lade, ongewijzigd.

Holpijp 8’

1910, Register in 1981 verplaatst naar het Bovenwerk, weer terugplaatsen op Hoofdwerk.

Octaaf 4’

1910, ongewijzigd

Fluit 4’

Het Hoofdwerk wordt uitgebreid met een open Fluit 4’. Deze wordt geplaatst op de plek van de Prestant 16’disc.
De 24 ontbrekende kegels en verboringen in de bas worden alsnog aangebracht. Van de Open Fluit is het groot octaaf uitgevoerd in zink. Vanaf c1 wordt het een Fluit Harmoniek. De ontbrekende 11 kleinste pijpjes worden aangevuld uit de voorraad. Mensuur uitwendig: C 81 c0 52 h0 40 c1 42 c2 30  g2 22

Quint 3’

1910, ongewijzigd

Octaaf 2’

1910, ongewijzigd

Mixtuur 4 st

1910/2008. Samenstelling 1949 C 2 - 1 1/3’ - 1   co 2 2/3’ - 2 - 1 1/3’ - 1 - 1/2’   c1 2 2/3’ - 2 - 1 1/3’ - 1 - 2/3’   c2 4 - 2 2/3’ - 2 - 1 1/3’ - 1   c3 5 1/3’ - 4 - 2 2/3’ - 2 - 1 1/3’ - 1 De boringen in de stok zijn allemaal origineel. Het hoogste koor is dan ook niet in 1949 toegevoegd. Wel is toen de samenstelling gewijzigd. Op c3 is een extra repetitie aangebracht, deels met niet bijpassend pijpwerk. Het hoogste koor lijkt vanaf c0 een doorlopend koor te zijn geweest. De samenstelling is hiervan in 1949 gewijzigd in een repeterend octaaf- en quintkoor met nieuw pijpwerk.  De definitieve samenstelling wordt in overleg met de adviseur in de kerk bepaald.

Trompet 8’

1910, ongewijzigd.

Bovenwerk (in zwelkast)

 

Holpijp 8’

1910/2008. Deze pijpen zijn in 1949 verwerkt in de Holquint 3’. co t/mf#0 ontbreken, maar kunnen uit voorraad worden aangevuld met vergelijkbaar materiaal. De mensuur is bijna identiek zodat het rooster gehandhaafd kan blijven. Als aanvulling de pijpen van de vrijgekomen Fluit 2’van het pedaal gebruiken.

Viola 8’

1910-2008. Afgesneden pijpen C t/m H verlengen tot 8’lengte en voorzien van rolbaarden, af co vervangen door gebruikte Viola 8’uit voorraad. De mensuren van deze viola zijn identiek aan die van de originele Viola.

Celeste 8’

2008. Celeste 8’ uit voorraad ter vervanging van de afgesneden Celeste uit 1910.  Deze Celeste heeft de zelfde factuur als het overige pijpwerk maar is een fractie wijder dan de oorspronkelijke Celeste en volgt in grote lijnen de Viola:

Roerfluit 4’

1910. In 1949 als Roerfluit 8’op het Hoofdwerk geplaatst. Terugplaatsen op Bovenwerk en aanvullen met de oorspronkelijke 12 hoogste conische open pijpjes die in 1949 in de Holquint 3’ zijn verwerkt.

Nasard 3’

2008. Conisch pijpwerk uit voorraad.

Gemshoorn 2’

2008. Conisch pijpwerk uit voorraad. 20 hoogste pijpjes bijmaken, eventueel met gebruikmaking van delen van de oorspronkelijke Gemshoorn 2’

Carillon 3 st

1910/2008. De Carillon reconstrueren in de samenstelling: 4’-2’- 4/5’.  4’koor  c1-h1 gedekt, in 1949 verwerkt in Woudfluit 2’ rest aanvullen uit voorraad. 2’koor c1-f3 open, in 1949 verwerkt in Woudfluit 2’ 4/5’koor mensuur reconstrueren aan de hand van het rooster, pijpwerk aanvullen uit voorraad. Een aantal pijpen zijn bewaard gebleven in de Holquint. De boringen in de roosters zijn nog aanwezig. De roosters zijn van een triplex opdik voorzien, die worden verwijderd. De stokboringen van twee koren die zijn dichtgemaakt worden weer heropend.

Dulciaan 8’

1910, de bekers worden verlengd.

Pedaal

 
Prestant 16’

1910, ongewijzigd, deels in het front

Subbas 16’

1910, ongewijzigd.

Octaaf 8’

1910, ongewijzigd, C-g0 in het front, rest op lade.

Violon 8’

2008, uit voorraad. Groot octaaf zink, af c0 orgelmetaal.

Octaaf 4’

1910, ongewijzigd.

Bazuin 16’

2008. Nieuwe Bazuin plaatsen. Mensuur en factuur vergelijkbaar met de Trombone. De stevels, koppen en bekers worden uitgevoerd in tin. De bekers krijgen volle lengte en een aantal daarvan zullen gekropt moeten worden.

Trombone

8’ 1910. De in 1949 met de Fagot verwisselde bekers weer terugplaatsen.


Het te plaatsen pijpwerk uit onze voorraad is van dezelfde makelij als het pijpwerk van Van der Kley, inclusief geperste labia’s en expressions.
Alle pijpen, of delen van pijpen die wel origineel zijn maar niet opnieuw worden geplaatst worden, worden opgeslagen in het orgel.
Transmissie Prestant 16’:
Door de Fluit 4’ op de plek van de Prestant 16’disc. te plaatsen moeten de Prestant 16’pijpen geplaatst worden op een supplementslade tegen het front.
Deze lade wordt aangestuurd met koperen conducten vanuit het relais van de Hoofdwerklade. Deze nieuwe lade voorzien worden van 24 extra kegels zodat er alsnog een transmissie gemaakt kan worden naar de C-h0 van de Prestant 16 van het pedaal.
De Prestant 16’wordt daarmee een doorlopend register.


Noten:

  1. Publicatie: "Grote Kerk van Overschie".
Contract uit het boek "Grote Kerk van Overschie"


Enkele foto's van het binnenwerk en details van het front (Piet van Hoogdalem)





 
 
Detailfoto's speeltafel
   
   
   

 
Stand van zaken restauratie
11-02-2009 laatste werkzaamheden in de kerk
Ingebruikname 21 maart 2009


Afwerking pijwerk in de kerk

Detail rechter zijtoren

 

 

26-01-2009 Bazuin 16' in de werkplaats
In de kerk is nu de intonatie in volle gang


Opbouw van de Bazuin 16' in de werkplaats (1) Opbouw van de Bazuin 16' in de werkplaats (2)

Stevels van de Bazuin 16'

 

 
 
Stand van zaken restauratie
11-11-2008 Montage in de kerk


Zwelbalg weer terug op de orgelvloer en klaar om in het orgel te worden gelegd



Windscheppen liggen klaar voor montage

Klavieren weer terug geplaatst


Hoofdbalg zonder scheppen klaar om naar boven te worden getransporteerd

Hoofdwerklade wordt weer in het orgel gelegd

 

29-10-2008


Het gerestaureerde pijpwerk wordt weer op de lade geplaatst


Het gerestaureerde pijpwerk wordt weer op de lade geplaatst

Het gerestaureerde pijpwerk wordt weer op de lade geplaatst


26-09-2008


Nieuwe kegelventielen op hun plek in de lade


Nieuwe kegelventielen op hun plek in de lade

Nieuwe kegelventielen in de lade's


Nieuwe kegelventielen op hun plek in de lade
Opbouw pedaallade


03-09-2008










28-08-2008 Lades en balgen worden gerestaureerd


Balg nieuw beleren


Ontmantelde hoofdwerklade

Lade weer in opbouw


ga terug naar boven

footer
reflect