Kaat en Tijhuis Orgelmakers  Neringstraat 8 | 8263BG Kampen | tel: 038 - 33 33 797 | info@kaatentijhuisorgelmakers.nl   
Klik hier om terug te gaan1982 Assen Christelijk Gereformeerde kerk

1980: Op 26 maart 1980 werd door de Christelijke Gereformeerde Kerk van Assen de Bethelkerk in gebruik genomen.  Het opmerkelijke van het kerkgebouw is dat de ruimte enerzijds vrij klein en intiem is en anderzijds door de grote hoogte (12.50 m tussen vloer en plafond) ongetwijfeld allure heeft. Mede door de redelijke akoestiek is een ruimte ontstaan die bij uitstek geschikt is voor het vieren van de eredienst. De gevelsteen herinnert nog aan het oude Joodse gebedshuis.

Het besluit voor de aanschaf van een nieuw orgel door de kerkenraad viel in mei 1980, mede nadat vertrouwen was gewekt voor de plannen van de orgelmakers Kaat & Tijhuis te Kampen, die in samenwerking met de adviseurs ing. H.R. Smedema te Winsum (Gn) en ing. T. Heidinga te Leeuwarden een orgel hadden ontworpen met 22 stemmen, verdeeld over hoofdwerk, rugpositief en vrij pedaal. Voor het ontwerp is aansluiting gezocht bij het werk van Andreas Silbermann (1678-1734) en zijn zoon Johann Andreas (1712-1783). Er is niet naar gestreefd een stijlcopie te realiseren, veeleer is getracht te komen tot een eigentijdse interpretatie van een klassiek gegeven. Voor het frontontwerp is gekozen voor het schema dat Andreas hanteerde voor het orgel dat bij bouwde te Marmoutier. De orgelmakers hebben de torens van het orgel een halfcirkelvormige plattegrond te geven, terwijl de lijsten van kappen en basementen het klassieke hoofdgestel vormen. Een typisch zuidelijk element zijn de in het fries voortgezette consoles onder de torens. De kasten van het orgel zijn gemaakt van oregon-pine en geschilderd in een roodbruine tint. Aparte vermelding verdient het snij- en steekwerk aan het orgel. Het werd volgens ontwerp van T. Heidinga, uitgevoerd door gemeenteleden en belangstellenden, allen amateurs. Het resultaat mag desalniettemin gezien worden! Het niveau van het snijwerk doet nauwelijks onder voor professioneel uitgevoerd werk. Het orgel heeft drie sleepladen n.l. twee gecombineerde pedaalwerkladen, die staan opgesteld in de hoofdkast en een windlade voor het rugpositief. De windvoorziening heeft één magazijnbalg, die met ruim bemeten houten kanalen op de ventielkasten van de windladen is aangesloten. De winddruk bedraagt 70 mm waterkolom. Het orgel heeft twee klassieke tremulanten nl. een tremblant fort die op het gehele orgel werkt en een tremblant doux die op het rugpositief werkt. De toetstractuur is geheel uitgevoerd in hout. Een deel van de draaipunten is niet ingevoerd. De manualen zijn als staartklavieren gemaakt. De tractuur van het pedaal en het hoofdwerk is uitgevoerd met walsramen, terwijl de tractuur van het rugpositief op de klassiek Franse wijze, met stekers en in waaiervorm opgestelde balansen is geconstrueerd. Het metalen pijpwerk heeft een gehamerde uitvoering bij een hoog loodgehalte.

Dispositie:

Hoofdwerk C - f'''  
Bourdon 16' Groot octaaf van hout
Montre 8' C t/m b in het front
Bourdon 8' Geheel orgelmetaal, vanaf c' met enge lange roeren
Prestant 4' C t/m Ais in het front
Doublette 2'  
Cornet V Geplaatst op een verhoogde bank achter het front. Samenstelling op c': 8, 4, 2 2/3, 2, 1 3/5
Fourniture IV Samenstelling zie onder
Cymbale II Samenstelling zie onder
Trompette 8'  
Clairon 4'  
Rugwerk C - f'''  
Bourdon 8'  
Prestant 4' C t/m cis in het front
Fl�te 4' Met roeren
Nasard 2 2/3'  
Doublette 2' Vrij wijd van mensuur
Tierce 1 3/5' Fluitmensuur
Fourniture IV Samenstelling zie onder
Cromhorne 8'  
Pedaal C - d'  
Soubasse 16' Geheel van hout
Octave 8' C t/m F in het front
Trompette 8'  
Clairon 4'  

Samenstelling Fourniture IV van het Hoofdwerk: C 1 1/3 1 2/3 1/2
c 2 1 1/3 1 2/3
c' 2 2/3 2 1 1/3 1
c'' 4 2 2/3 2 1 1/3
c''' 5 1/3 4 2/23 2

Samenstelling Cymbale II: C 1/2 1/3
c 2/3 1/2
c' 1 2/3
c'' 1 1/3 1
c''' 2 1 1/3

Samenstelling Fourniture IV van het rugwerk: C 1 2/3 1/2 1/3
c 1 1/3 1 2/3 1/2
c' 2 1 1/3 1 2/3
c'' 2 2/3 2 1 1/3 1
c''' 4 2/23 2 1 1/3

Schuifkoppeling voor de manualen, koppelingen van positief en hoofdwerk naar pedaal, tremblant fort op het gehele orgel, tremblant doux op het positief.

Het orgel is gestemd in de 1/6 komma-temperatuur. Hierbij zijn de kwinten dus 5 1/6 komma te klein. De kwint es - bes is echter 1/6 komma te groot gestemd. De es is dan als dis bruikbaar, terwijl de kwint gis - dis nu een 1/2 komma te groot wordt en daardoor redelijk bruikbaar is. De veel gebruikte grate tertsen blijven in dit systeem nog 1/3 komma te groot (bij de evenredig zwevende temperatuur zijn ze 2/3 komma te groot). De onzuiverheden zijn dus over kwinten en tertsen beide verdeeld. Er zijn geen helemaal reine of bijna reine intervallen. Het orgel werd op 17 december 1981 door de kerkelijke gemeente in een speciale dienst in gebruik genomen. Het officiele ingebruiknemingsconcert volgde op 15 januari 1982, waarbij het orgel werd bespeeld door Hans van Nieuwkoop.

 Literatuur:

Schrijver

Boek- of tijdschrift artikel

Omschrijving

KNOV

Het Orgel 1982/03

Orgelbouwnieuws
Tjibbe Heidinga Organist en eredienst 1982/05 Het orgel van de Christelijk gereformeerde kerk te Assen
  De Mixtuur no 38(1982)305 en de Mixtuur no 39(1982)353.  
  Website orgels in Drenthe http://www.orgelsindrenthe.nl/nederlands/assen02.html

Noten:

  1. Reformatorisch Dagblad 8-5-1982. Van Mechelen a. w. 12-8-1993.
  2. Van Mechelen a. w. 12-8-1993.
  3. E-Mail van Peter Dillingh d.d. 27-4-2002 22:20
  4. Organist en Eredienst (1966) no 5. Het Orgelblad (1965) 175.
  5. E-Mails van Wieger van Asperen d.d. 8-10-2005 en 11-10-2005
  6. Vriendelijke mededeling organist G. Menkveld, die ons ook kennis liet nemen van het bestek van de firma Blank.
  7. E-Mails van Wieger van Asperen d.d. 8-10-2005 en 11-10-2005
  8. E-Mails van Robert Helder d.d. 18-07-2006

ga terug naar boven

footer
reflect